12 september 2024
Wandelen in de voetsporen van Mariken
In het vierde blok van het vorige studiejaar bogen we ons in een aantal bijeenkomsten over het verhaal van Mariken van Nieumeghen. Haar verhaal speelt zich dan wel af aan het einde van de Middeleeuwen, maar Mariken zelf bleek al lezende springlevend! De grote kwesties die in haar verhaal voorbijkomen, zoals de verhouding van schijn en zijn, de vraag wie je bent, hoe je vrij wordt van grote schuld – ze spelen in de 21e eeuw niet minder dan in de 16e. Onze wereld is vol van Marikens, zo hebben we al lezende vastgesteld. En wat ze nodig hebben, is een kerk die het Evangelie dat Luther terugvond zo weet te vertolken dat ze ontdekken dat daar de allerdiepste antwoorden klinken die er zijn!
Wat was er passender dan ter afsluiting van die colleges ook een bezoek te brengen aan de stad waar Mariken naar genoemd is? Dat ze naar de stad Nijmegen genoemd is, is overigens best opmerkelijk, want gewoond heeft ze er volgens het verhaal niet. Toch is het begrijpelijk, want op deze plaats vonden de beide grote wendingen in haar leven plaats: haar val toen ze besloot de duivel Moenen te volgen, maar ook het begin van haar bekering, toen ze na vele jaren terugkwam in Nijmegen en daar keek naar een toneelstuk waarin ze Maria hoorde pleiten bij Christus voor zondaren. Ineens besefte ze dat er ondanks haar grote schuld misschien toch een toekomst voor haar was.
Op 23 augustus, een prachtig zonnige zaterdag, hebben we met een kleine groep studenten een Mariken-wandeling gemaakt door de stad. We begonnen bij het Valkhof, waar de resten van de oude kerk van Nijmegen zich bevinden – die kerk moest in 1272 z’n plaats als stadskerk afstaan aan de nieuwe Stevenskerk. Bij de inwijding van die Stevenskerk bepaalde Albertus Magnus dat jaarlijks een processie gehouden zou worden vanuit de nieuwe kerk naar de oude kerk. Bij de graven van die oude kerk moest dan gezongen, gebeden en gepreekt worden. Vele jaren later is het op de dag van die processie dat Mariken terugkomt in Nijmegen en het toneelstuk ziet dat het begin van haar bekering markeert.
Onze wandeling ging van de resten van die oude kerk richting de Stevenskerk – de route dus van de processie. Onderweg zagen we een grote hoeveelheid sporen van Mariken: we kwamen langs de Marikenstraat en we zagen haar standbeeld dat op de markt staat. Er was een Moenen-café en bij de trap naar de Stevenskerk stond een beeld van Moenen. En het bleek dat een actrice die dag voor Mariken speelde, maar dat we haar net waren misgelopen…
De Stevenskerk is een prachtige kerk, waar we rustig hebben rondgekeken en vanaf de toren een schitterend uitzicht hadden over de stad en de Waal. We keken tot diep in Duitsland – al konden we Keulen, waar Mariken na haar bekering heen ging om bij de bisschop te biechten, niet zien. Ook Rome, waar ze de Paus opzocht, zagen we natuurlijk niet. En toch was het een schitterend uitzicht.
Daarna was het tijd om een terras op te zoeken. In café De Hemel, dichtbij de Stevenskerk, brouwt men zelf bier – en een van de beroemde bieren heet heel toepasselijk: Marikenbier: een blond, vriendelijk bier. Verschillenden van ons lieten het zich goed smaken.
Van zo’n wandeling krijg je trek – daarom sloten we af ten huize van de familie Den Hertog, waar een gezellige maaltijd de dag besloot. En daarmee namen we ook afscheid van Mariken. Haar verhaal heeft ons veel te denken gegeven in de afgelopen maanden – de boodschap die zij in Nijmegen, Keulen en Rome van de kerk in haar dagen te horen kreeg had slechts in de verte iets te maken met de boodschap van de Schrift, zoals die enkele jaren na de optekening van haar levensgeschiedenis door Luther opnieuw werd ontdekt. De vraag hoe wij aan de vele Marikens van vandaag de dag die boodschap kunnen doorgeven houdt ons, nu we weer in Apeldoorn zijn, iedere dag bezig!
Dr. C.C. den Hertog, docent van de keuzemodule Martinus, Mariken en wij
Zie ook de blog Ben jij misschien een Mariken? - En wie jou dan kan helpen
